Kurumların nakit fazlalarının, bireylerin ise tasarruflarının, nakit ihtiyacı olan şirketlere aktarılabilmesi için kurulan sermaye piyasaları, ihraç edilen hisse senetleri ile bir tarafta yatırımcılara şirketlere ortak olma olanağı sağlarken, diğer tarafta halka açılan şirketlere uygun maliyetli sermaye girişi sağlamaktadır. Bu durum ülke kaynaklarının daha verimli şekilde kullanılmasını sağlamaktadır. Hisse senetlerinin bu işlevi nedeniyle dünya genelinde ülkeler sermaye piyasalarının gelişmesi için çeşitli teşvik mekanizmalarını hayata geçirmişlerdir.

Ayrıca yapılan araştırmaların da gösterdiği gibi şeffaf bir yönetime sahip, bilançosunda düzenli kar rakamlarına ulaşan ve istikrarlı bir kurumsal yapı ile yönetilen şirketlerin hisse senetlerinin getirileri uzun vadede diğer yatırım araçlarına göre daha iyi bir performans göstermiştir. Gelişmiş ekonomilerde borsaların kuruluşu 1800’lü yıllara dayanırken, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası 1985 yılında kurulmuştur. Buna bağlı olarak ülkemizde geç yerleşen yatırım kültürü ülkemizin gelişme hızının istenilen düzeyde olmasının önüne geçmiştir. Bu nedenle ülkemizde hisse senedi piyasaları gelişme gösterdikçe hem yatırımcıların tasarrufları daha verimli bir şekilde kullanılacaktır, hem de halka açılan şirketlerin kurumsal yönetim ilkelerini uygulamaları sonrasında şirketlerimiz yurtdışındaki rakipleri ile daha fazla rekabet edebilir seviyeye geleceklerdir.

KREDİLİ MENKUL KIYMET, AÇIĞA SATIŞ VE ÖDÜNÇ İŞLEMLERİ TEMİNAT VE ÖZKAYNAK

Asgari başlangıç öz kaynak oranı kredili olarak alınacak menkul kıymet tutarının % 50’sidir. Kurumumuz müşteriden daha yüksek bir oranda öz kaynak isteyebilir. Müşteri tarafından asgari % 50 öz kaynak tutarı yatırılmadan işleme başlanmaz.

Öz kaynak olarak kabul edilecek menkul kıymetler hesaplanırken SPK/Borsa tarafından ilan edilen menkul kıymetlerin öz kaynak kabul oranları mutlaka dikkate alınmalıdır. Müşterilerin kredili menkul kıymet işlemlerinin devamı süresince öz kaynak koruma oranı her bir müşteri için asgari % 35 olmalıdır. Öz kaynak tutarı, koruma sınırı (sürdürme teminatı) olan % 35’in altına düştüğü taktirde, tespit edilen gün itibariyle öz kaynak oranını başlangıç öz kaynak oranına yani % 50’ye tamamlayacak şekilde müşteriye en seri iletişim araçlarıyla ulaşılarak öz kaynak tamamlama bildiriminde bulunulmalı ve teyit alınmalıdır. Tamamlama bildiriminin yapıldığı tarihten itibaren 2 iş günü içerisinde tamamlanmaması halinde, ihbara gerek kalmaksızın kredi kapatılmalıdır. 2 gün içinde özkaynak temini sağlanmadığı takdirde İç Kontrol sorumlusu Teftiş Birimi’nin onayı ile gerekli satışları re’sen gerçekleştirir. Kendisine öz kaynak tamamlama bildirimi yapılan müşterinin hiçbir alım emri, öz kaynak tamamlanıncaya kadar yerine getirilmez.

Açığa satış işlemlerinde öz kaynak, açığa satışın toplam tutarı ile öz kaynakların cari değerinin toplamıdır. Müşteri başlangıçta % 50 oranında öz kaynak yatırmak zorundadır. Bu da açığa satılacak menkul kıymetin cari piyasa değeri kadar nakit veya menkul kıymetin peşin olarak yatırılmasını ifade eder. Öz kaynak koruma oranı ise % 35’tir. Müşteri tarafından yatırılan öz kaynak oranı % 35’in altına düştüğü takdirde, öz kaynak oranını başlangıç öz kaynak oranına tamamlayacak şekilde nakit/menkul kıymet yatırmak üzere müşteriye yazılı olarak öz kaynak tamamlama bildiriminde bulunulur. Satışı yapılan menkul kıymetin takas süresinde tevdi edilmemesi halinde müşteriye temerrüt hükümleri uygulanır ve takas tarihini izleyen 2 iş günü içinde müşterinin açık pozisyonu menkul kıymetler piyasadan alınarak kapatılır. 2 gün içinde öz kaynak temini sağlanmadığı takdirde Kurum re’sen pozisyon kapama işlemini gerçekleştirir.

Ödünç alan, ödünç veren tarafa, ödünç alınan menkul kıymetin cari değerinin en az %100’ü kadar öz kaynak vermek zorundadır. Öz kaynak oranı %100’ün altına düştüğünde yazılı olarak ödünç alana öz kaynak tamamlama bildiriminde bulunulmalıdır. Öz kaynağın, bildirimin alındığı gün tamamlanması esastır. Aksi takdirde ihbara gerek kalmaksızın yükümlülük Kurumumuz tarafından yerine getirilir ve negatif fark oluşursa ödünç alan müşteriden tazmin edilir. 2 gün içinde özkaynak temini sağlanmadığı takdirde Kurum tarafından re’sen pozisyon kapama işlemini gerçekleştirilir.